กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ กระทรวงยุติธรรม

กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ กระทรวงยุติธรรม

การมีสิทธิและเสรีภาพเป็นเรื่องสำคัญโดยเฉพาะประเทศที่ปกครองในระบอบประชาธิปไตยอย่างประเทศไทย นั่นเพราะว่าการมีสิทธิและเสรีภาพช่วยให้คนในประเทศสามารถทำในสิ่งต่างๆ ตามความต้องการของตนเองได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย แต่ทั้งนี้การกระทำใดๆ ก็ตามต้องไม่เป็นการขัดต่อกฎระเบียบรวมถึงต้องไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อนด้วย กระนั้นการมีกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพก็ถือว่าเป็นอีกหน่วยงานภาครัฐที่จะเข้ามาดูและเรื่องสิทธิและเสรีภาพให้กับคนไทยให้สามารถใช้สิ่งเหล่านี้ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพก็มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจไม่น้อย

จุดมุ่งหมายสูงสุดของประเทศไทยในการพัฒนากระบวนการยุติธรรมนั่นก็คือ การสร้างความสงบสุขเพื่อให้เกิดขึ้นในสังคม มีการป้องกันปัญหาอาชญากรรม การให้ความคุ้มครองความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน การป้องกันเพื่อแก้ไขข้อพิพาทความขัดแย้ง การคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนและสิทธิของมนุษยชน มุ่งสร้างความสัมฤทธิ์ของความยุติธรรมให้ตั้งอยู่บนพื้นฐานของมนุษยธรรม แต่ด้วยปัจจัยหลายอย่างที่ยังคงขัดขวางให้ประชาชนเข้าถึงความยุติธรรมได้น้อยประกอบไปด้วย

1. การขาดความรู้ความเข้าใจตามบทบัญญัติของกฎหมาย และสิทธิเสรีภาพอันพึงมีพึงได้อย่างชอบธรรม เกิดการเอารัดเอาเปรียบ ละเมิดสิทธิ
2. ความยากจนของประชาชนที่เป็นอุปสรรคต่อการเข้าถึงความยุติธรรมเพราะขั้นตอนในการดำเนินคดี คู่ความต้องมีการจ้างทนายเพื่อต่อสู้ทำให้คนจนไม่สามารถดำเนินการแบบนี้ได้
3. ประชาชนที่เสียหายจากอาชญากรรม กระบวนการยุติธรรมเป็นผู้บริสุทธิ์แต่ไม่ได้รับการช่วยเหลือเยียวยาอันเป็นไปตามหลักสิทธิมนุษยชน ละเลยต่อผู้เสียหาย ทำให้ต้องสูญเสียอิสรภาพทั้งชีวิต ความพิการ สร้างผลเสียต่อสิ่งที่เขาพึงได้รับหากมีความปกติ
4. กะบวนการยุติธรรมขาดศักยภาพสำหรับการพัฒนาทางเลือกให้กับประชาชน หมายถึง แนวคิดดั้งเดิมของความยุติธรรมเป็นสิ่งที่รัฐให้กับประชาชนจากการพิจารณาคดีเท่านั้น ทำให้ประชาชนสูญเสียโอกาสอื่นๆ มากมาย เสียเวลา เสียค่าใช้จ่าย เสียอิสรภาพ มีการปิดกั้นผู้ยากจนในกระบวนการยุติธรรม

สิ่งเหล่านี้เองจะพบได้ว่ากระบวนการยุติธรรมยังขาดซึ่งหน่วยงานกลางสำหรับการประสานงานในการให้ความช่วยเหลือแก่ประชาชนที่ไม่ได้รับความเป็นธรรมหรือถูกล่วงละเมิดสิทธิ กับการส่งต่อไปถึงหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้อง หรือการช่วยแก้ไขปัญหาเบื้องต้นแบบเชิงรุกและเชิงรับ ประชาชนที่ถูกละเมิดสิทธิก็ขาดที่พึ่งในการเข้าถึงความยุติธรรม กอปรกับเจตนารมณ์ตามรัฐธรรมนูญราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 ต้องการให้เกิดการส่งเสริม คุ้มครอง สร้างหลักประกันกับประชาชน รัฐบาลได้ตระหนักถึงความสำคัญรวมถึงมีการปฏิรูประบบราชการใหม่ทำให้เกิดการจัดตั้งกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพขึ้น ภายใต้สังกัดของกระทรวงยุติธรรม เมื่อวันที่ 3 ตุลาคม 2545 ภายใต้วิสัยทัศน์ ซึ่งเป็นองค์กรในการส่งเสริมคุ้มครองและสร้างหลักประกันสิทธิเสรีภาพพร้อมสิทธิมนุษยชนอย่างบูรณาการ และมีนวัตกรรมสู่ความเป็นสากล